Jack Nicholson behoort tot een zeldzaam type acteur: een levende legende. Met zijn duivelse grijns, scherpe timing en diepe menselijkheid wist hij decennialang zowel regisseurs als publiek te hypnotiseren. Of hij nu een maniak, romanticus of cynische held speelt, zijn aanwezigheid op het scherm is altijd intens en onvergetelijk.
10. The Last Detail (1973)
In deze sobere maar o zo menselijke roadmovie speelt Nicholson een zeeman die samen met een collega een jonge rekruut moet escorteren naar de gevangenis. Wat volgt is een reis vol alcohol, vloeken en tragische vrijheid. Nicholson is ruig en charmant tegelijk, en legt met ogenschijnlijk gemak de pijn bloot onder zijn bravoure.
9. Five Easy Pieces (1970)
Een vroege meesterprestatie waarin Nicholson een klassiek geschoolde pianist speelt die zijn elitaire achtergrond de rug toekeert. De film is traag, melancholisch en doordrenkt van eenzaamheid. Vooral de iconische scène waarin hij in een wegrestaurant uitbarst in woede toont waarom Nicholson toen al gold als dé acteur van zijn generatie.
8. Easy Rider (1969)
Hoewel Nicholson pas halverwege de film verschijnt, steelt hij de show als de idealistische maar dronken advocaat die zich bij de motorrijdende hippies voegt. Zijn monoloog over vrijheid en angst is legendarisch, en betekende zijn grote doorbraak in Hollywood. Een cultklassieker die de geest van de jaren 60 perfect vangt.
7. Batman (1989)
Lang voordat superheldenfilms de norm werden, maakte Nicholson van The Joker een flamboyante, gevaarlijke showman. Zijn combinatie van charme, waanzin en sadisme was ongeëvenaard en zette de toon voor alle Jokers die volgden. Tim Burton’s duistere versie van Gotham kreeg extra glans dankzij Nicholson’s maniakale aanwezigheid.
6. The Departed (2006)
In deze intense misdaadthriller van Martin Scorsese speelt Nicholson een Ierse maffiabaas die zich omringt met leugens, geweld en paranoia. Zijn rol is losjes gebaseerd op gangster Whitey Bulger, en Nicholson weet van elke scène een giftige cocktail te maken van macht en dreiging. Een van zijn laatste grote rollen, en hij vlamt nog één keer.
5. As Good as It Gets (1997)
Nicholson bewijst hier dat hij ook de gevoelige snaar kan raken. Als norse, obsessieve schrijver Melvin Udall vindt hij tegen wil en dank een connectie met een serveerster en een buurman. De film is warm, grappig en diep ontroerend. Nicholson kreeg er zijn derde Oscar voor, en dat was volkomen terecht.
4. Chinatown (1974)
Als privédetective Jake Gittes belandt Nicholson in een duister netwerk van moord, bedrog en incest in Los Angeles. Roman Polanski’s klassieker is een van de beste neo-noirs ooit gemaakt, en Nicholson draagt de film met een mengeling van ironie en tragiek. De finale is ijzingwekkend en blijft lang nazinderen: “Forget it, Jake. It’s Chinatown.”
3. A Few Good Men (1992)
Hij verschijnt pas in het laatste derde van de film, maar Nicholson laat een onuitwisbare indruk achter als kolonel Jessep. Zijn explosieve slotmonoloog tegenover Tom Cruise is een van de meest geciteerde scènes uit de filmgeschiedenis. “You can’t handle the truth!” is inmiddels een cultureel erfgoed op zich.
2. The Shining (1980)
Jack Nicholson op het toppunt van zijn duivelse kunnen. Als schrijver Jack Torrance, die langzaam bezwijkt aan de isolatie en bovennatuurlijke krachten van het spookhotel, levert hij een gedenkwaardige en doodenge vertolking. “Here’s Johnny!” is pure horroriconografie. Stanley Kubrick’s beklemmende regie en Nicholsons gekwelde blik zorgen voor een film die onder je huid kruipt.
1. One Flew Over the Cuckoo’s Nest (1975)
De ultieme Nicholson-film. Als rebel Randle McMurphy in een psychiatrisch ziekenhuis voert hij een stille revolutie tegen het systeem, in de vorm van hoofdverpleegster Ratched. De film won vijf Oscars, waaronder Beste Acteur. Nicholson is anarchistisch, ontroerend en vol leven. Een triomf van acteren en menselijkheid, en een film die je niet vergeet.
